Na polskim rynku wydawniczym potrzebowaliśmy książki o
reformacji, która będzie jej zwięzłym, przystępnym kompendium oraz nie będzie obawiała stawiać
się trudnych pytań o jej przyczyny, postulaty oraz owoce. Książka Włodzimierza Tasaka wydana w 500-rocznicę reformacji idealnie wpisuje się w moje
oczekiwania dotyczące solidnego, historycznego opracowania, napisanego w sposób
ciekawy nawet dla czytelników, którzy nie mają zacięcia historycznego. W bardzo
ciekawy sposób (świetny warsztat wiedzy historycznej oraz pisarski autora)
ukazuje logiczny ciąg wydarzeń, które doprowadziły do reformacji, a także jej
polityczny i kulturowy kontekst.
Książka ma wiele plusów. Wymienię kilka z nich:
1. Przede wszystkim jestem w stanie z czystym sumieniem
polecić ją każdemu, kto jest zainteresowany historią, zarówno powszechną, jak i
historią Kościoła, w szczególności reformacji. Książka, choć pisana przez
protestanta (czego autor nie kryje) zawiera wiele cennych informacji w temacie
nauczania, stanu i praktyk ówczesnego Kościoła Katolickiego. I choć autor również dzieli się własną interpretacją
historii, to nie jest to coś przemycanego, nachalnego, lecz raczej zaproszenie do dyskusji. Z tej perspektywy książka jest cennym pomostem w dialogu protestancko-katolickim oraz stanowi dobry materiał do dyskusji na temat jedności i różnic w Kościele.
2. „Akcja” książki rozpoczyna się dużo wcześniej niż w 1517
roku. Włodzimierz Tasak omawia reformatorskie ruchy, postulaty i postacie,
które pojawiły się w Kościele zachodnim kilkaset lat wcześniej. Wśród nich
wymienia Piotra Valdę (XII w.), Franciszka z Asyżu (XIII w.), Wilhelma Ockhama
(XIV w.), Jana Wiklifa (XIV w.), Jana Husa (XV w.), Girolama Savanarolę (XV
w.), czy też Erazma z Rotterdamu (XVI w.). Łączyło ich dostrzeganie napięcia
pomiędzy ludzkimi naukami, a Ewangelią, między autorytetem władzy kościelnej, a
autorytetem Słowa Bożego. Są to o tyle cenne wątki, że pomagają czytelnikowi
dostrzec, iż postulaty Marcina Lutra nie funkcjonowały w historycznej próżni, a
dążenia reformatorskie miały swoje precedensy w historii.
3. Zmiany religijne są opisane na tle zmian politycznych,
ale w książce mamy również dobrze ukazane, w jaki sposób polityczna struktura
Europy zmieniała się pod wpływem zmian w Kościele. Skoro Kościół w Bożych
zamiarach jest nauczycielem narodów, powołanym do czynienia ich uczniami Chrystusa (Mt 29.18-19) – to powinniśmy oczekiwać, że tam, gdzie Ewangelia jest wiernie głoszona i
przyjmowana, tam będzie to również miało wpływ na przemianę ludzkich struktur.
Działo się to również w okresie reformacji, a lekcje płynące z tego okresu mogą
być cenne dla nas – chrześcijan żyjących na początku XXI wieku, w dobie
burzliwych przemian politycznych, napięć i debat w przestrzeni publicznej.
4. Autor celnie ukazuje wpływ religii na kształtowanie
kultury, sztuki, polityki, szczególnie w krajach, gdzie reformacja triumfowała.
Według mnie celnie diagnozuje również przyczyny, dla których reformacja nie
mogła rozwinąć swych skrzydeł w niektórych państwach (Hiszpania, Włochy...), a
należą do niech również uwarunkowania geo-polityczne. Na tym tle bardzo ciekawa
jest trzecia część mówiąca o reformacji w Polsce: jej pierwszych wpływach
(również politycznych), przyczynach jej zatrzymania (cenna lekcja dla współczesnych protestantów), a także o kondycji polskiego Kościoła.
5. W książce mamy wiele ciekawych pytań, których bynajmniej
autor nie ignoruje. Kto więcej stracił, a kto zyskał na reformacji? Co przyniosła ona Polsce i Europie? Kto
wygrał, a kto przegrał wskutek wieloletnich religijnych debat, niekiedy
napiętych i trudnych? Czy reformacja osłabiła, czy ocaliła Kościół Katolicki? I
w końcu tytułowe pytanie: czy reformacja była sukcesem czy porażką? Nie zdradzę
odpowiedzi autora na te pytania. Zachęcam wszystkich, by sami się z nimi
zapoznali, a posiadając skarbnicę danych dzięki ogromnej pracy faktograficznej autora - udzielili własnych odpowiedzi.
6. Dla pasjonatów snucia wizji historii z gatunku "co by było, gdyby..." polecam alternatywną wizję autora po-reformacyjnej Europy. Jakie czynniki
mogłyby popchnąć reformację na właściwe tory w Polsce i Europie Zachodniej? Gdzie popełniono błędy? Czy
Polska mogła stać się krajem protestanckim?
Książkę zamówić można można stronie wydawcy TUTAJ
Wydanie: pierwsze
Data i miejsce wydania: Warszawa 2017 Autor: Włodzimierz Tasak
Format: 145 x 205 mm
Oprawa: miękka
Liczba stron: 408
Wydawca: Oficyna Wydawnicza VOCATIO
